بسیاری از آثار تاریخی قم با اجرای طرح های توسعه و پروژه های عمرانی نابود شده اند - مجله پزشکی

به گزارش خبرنگار خبرنگاران، احمد خامه یار سه شنبه شب در جلسه بنیاد قم پژوهی با حضور قم پژوهان، اساتید و دانشجویان علاقه مند به میراث فرهنگی، اضافه کرد: میراث فرهنگی، بیانگر تمدن غنی دینی، اسلامی، تفکر شیعی و ملی کشور هستند اما در چند دهه اخیر و در سالهای گذشته بسیاری از آثار تاریخی قم با اجرای طرح های توسعه و پروژه های عمرانی از میان رفته است.

این پژوهشگر تاریخ تمدن اسلامی اضافه کرد: در طول حدود یک سده گذشته، شهر تاریخی و کهن قم، بسیاری از میراث فرهنگی و بناهای تاریخی ارزشمند خود را اعم از مدارس، زیارتگاه ها، آب انبارها و سایر بناهای تاریخی از دست داده است.

وی اعلام نمود: امامزاده ابوالعباس احمد، زیارتگاهی از میان رفته در قم است همچنین از جمله مهم ترین آثار تاریخی از میان رفته قم، بنای آرامگاهی یا زیارتگاه کهنی واقع در محدوده قبرستان درب بهشت یا گلزار شهدای کنونی می باشد.

خامه یار توضیح داد:گویا این بنا تا نیمه ها یا شاید اواخر دوره پهلوی پابرجا بوده اما امروزه هیچ نشانی از آن باقی نمانده در این خصوص استاد مدرسی طباطبایی از این بنا با عنوان بقعه مجاور صحن مزار در بهشت نام برده و در وصف آن سخن گفته است.

وی گفت:این استاد در توصیف خود آورده است که نزدیک مزار علی بن جعفر از جانب شمال، کنار باغی که میان صحن این مزار و باغ گنبد سبز فاصل است، بنایی چهار گوشه با سقف گنبدی واقع شده است که به شهادت سبک بنا از آثار نیمه نخستین دوره صفوی و خاکجای یک یا چند تن از بزرگان آن دوره قم باید باشد.

این استاد دانشگاه ادامه داد: در این توصیف بیان شده است که نمای درون بنا نخست چهارگوشه با صفه ای در هر ضلع و دو درگاه در شمال و جنوب است که در بالا با پیش آمدن گوشواره ها به هشت گوشه دگرگون شده و سقف بنا بی فاصله فراز آن قرار گرفته است.

وی گفت:همچنین مرحوم عباس فیض که توصیف مفصل تری از بنا ارائه داده، معتقد است این مقبره، در واقع مدفن و زیارتگاه امامزاده ای به نام ابوالعباس احمد از نسل امام زین العابدین (ع) بوده و تأکید نموده است که او برای اولین بار به امامزاده بودن آن پی برده است چرا که ساختمان نیمه ویرانه آن به صورت کاه انبار درآمده بود و کسی تصور نمی کرد اینجا بقعه امامزاده ای باشد.

خامه یار با بیان اینکه از این زیارتگاه سه عکس قدیمی وجود دارد مطرح نمود:این عکس ها تصویر نسبتا واضحی از ساختمان بنا را ارائه می دهد که اولین عکس در کتاب گنجینه آثار قم مرحوم عباس فیض و دومی در کتاب تربت پاکان قم نوشته استاد طباطبایی و سومین در کتاب استاد حسین مدرسی آمده است.

وی در ادامه اظهار کرد:همچنین از میان مقابر پادشان صفوی که در ضلع جنوبی گنبد حضرت معصومه(س) قرار گرفته است اخرین بقایای باقی مانده مقبره شاه صفی اول که کتیبه ای بوده در بازسازی حرم از میان رفته است.

پژوهشگر تاریخ تمدن اسلامی اعلام کرد: در دوره پهلوی نیز بنای شاخص شاه سلطان صفوی و شاه سلیمان در حرم در جریان ساخت مسجد بالاسر تخریب می شود همچنین مقبره علمای دوره صفوی در طرح اخیر توسعه آستان از بین رفته است.

وی گفت: شماری از امامزادگان و مقبره ها با بناهای هشت ضلعی جزو آیام گاههای هنری مانده از سده هفتم تا نهم هستند که بخش های زیادی از بناها در طرح های توسعه از میان رفت در حالی که وجود این مقابر از بناهای با ارزشی است که بخش هایی از آن نیز در حال از میان رفتن است که باید برای حفظ آن کاری کرد.

وی اعلام نمود: در بسیاری از کشورها همچون آذربایجان می بینم که در طرح توسعه، بنای قدیمی امام زادگان و یا آثار باستانی را حفظ می نمایند و تنها به نوسازی اطراف می پردازند.

خامه یار اضافه کرد: بسیاری از صحن ها و کتیبه ها و درب های منبتی که از امام زادگان بوده دیگر در سر جای خود نیست و بناهای نوسازی شده برای امام زادگان جایگزین بناهای قدیمی شده که در دوره پهلوی و یا در دهه های اخیر نوسازی شده است.

وی اظهارکرد: امامزاده علی ابن جعفر، امامزاده شاه جعفر و امام زاده ابراهیم و بعضی دیگر از امام زادگان نیز در نوسازی و طرح های توسعه ای، بناهای قدیمی خود را از دست داده اند.

این تاریخ شناس مطرح نمود: بازار قدیمی چند پاره مجزا شده است و بخش های قدیمی آن نوسازی شده است. همچنین مدرسه رضویه قم از مدارس قدیمی است که در طرح توسعه خیابان آذر از بین رفت. کاروانسرای حاج عسکر خان هم از کاروانسراهای قدیمی با دیوار نگاره های دوره قاجاری است که تنها بخش اندکی از آن باقی مانده است.

وی گفت: من فارغ از هر نگاه سیاسی بر این باورم که تخریب آثار فرهنگی به نگاه مردم ما نسبت به حفظ آثار بر می شود. ما آثاری در قم داریم که توریست های جهانی به دیدن آنها علاقه مند هستند همانند قلعه گبری در جمکران که امروز به زباله دان تبدیل شده است اما می تواند ظرفیت مهمی در جذب گردشگری باشد.