تنفس راحت شهروندان در گرو اجرای یک قانون - مجله پزشکی

به گزارش خبرنگاران، آلودگی هوا معضلی است که از حدود دهه 70 و با افزایش فزاینده تعداد خودروها و صنایع در داخل و اطراف شهرها سلامت شهروندان تهرانی و سایر کلانشهرهای کشور از جمله اراک، اصفهان و مشهد را نشانه گرفته و با شروع فصل سرد سال پتویی از غبار را بر آسمان این شهرها می کشد. کارشناسان بارها اظهار نموده اند که راهکار این معضل تعیین و در گرو اجرای یک قانون یعنی؛ قانون هوای پاک است که راه چارهها و وظایف دستگاه ها را برای مقابله با آلودگی هوا تعیین نموده است.

قانون هوای پاک با هدف کاهش آلودگی هوا و عوارض ناشی از آن در 25 تیرماه 1396 به تصویب مجلس رسید و از سوی حسن روحانی - رئیس جمهوری وقت - برای اجرا ابلاغ شد. این قانون براساس 34 ماده 21 دستگاه اجرایی مختلف ازجمله وزارت کشور، وزارت نفت، وزارت نیرو، نیروی انتظامی، شهرداری، صدا و سیما و...را مکلف نموده است که هر یک به تناسب وظایف خود، اقداماتی را برای کنترل آلودگی هوا در کشور اجرایی نمایند.

اکنون در حالی وارد چهارمین پاییزی می شویم که این قانون در کشور تصویب و ابلاغ شده که بسیاری از مواد آن به وسیله دستگاه های ذی ربط و مسئول نادیده گرفته یا به درستی اجرایی نشده است. بهبود کیفیت سوخت، ضرورت انجام معاینه فنی، ارتقای استاندارد خودروها، توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی، از رده خارج کردن خودروها و موتورسیکلت های فرسوده و رعایت حدود مجاز انتشار آلاینده های هوا به وسیله واحدهای صنعتی، فراوریی، خدماتی و ... از جمله مواردی است که در این قانون به اسم راه چارههای کاهش آلودگی هوا به آن ها اشاره شده است.

نفس هایی که زیر چرخ صنایع به شماره می افتد

راه چاره کاهش آلودگی هوا به عقیده شینا انصاری - مدیرکل محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران - کاملا روشن و در قالب اسناد بالادستی به خصوص قانون هوای پاک تعیین شده اما به دلایل مختلف بخش مهمی از آن مورد غفلت قرار گرفته است و تنها در زمان وارونگی دما و فصول سرد سال است که مجدد مورد توجه قرار می گیرند.

بر اساس مطالعات سیاهه انتشار کلانشهرها که به وسیله کنسرسیوم دانشگاه های برتر اجرا شده است، سهم منابع ثابت مانند کارخانه ها، نیروگاه ها، صنایع و... در آلودگی هوای تهران 46 درصد و سهم منابع متحرک مانند خودروهای دیزلی، خودروهای شخصی، موتورسیکلت ها و... 54 درصد گزارش شده است. بعلاوه براساس آخرین سیاهه انتشار شهر تهران، سهم منابع متحرک در فراوری ذرات معلق به اسم آلاینده شاخص هوا طی فصول سرد سال حدود 60 درصد و سهم منابع ثابت هم حدود 40 درصد گزارش شده است. هرچند براساس این اطلاعات منابع ثابت سهم کمتری در فراوری ذرات معلق و آلودگی هوای تهران دارند اما این نباید به نادیده گرفتن یا کم اهمیت شمردن سهم این منابع در آلودگی هوای تهران منجر شود.

انصاری به منابع ثابت آلاینده به اسم بخش مهمی از علت آلودگی هوا در فصول سرد سال اشاره و تامین سوخت مناسب را راه چاره کاهش آلودگی ناشی از آن ها اسم می نماید؛ راه چارهی که در ماده 18 قانون هوای پاک مورد توجه و در حیطه وظایف وزارت نفت قرار گرفته است. او می گوید: هرچند ضروری است منابع آلاینده طی سال مورد پایش مستمر قرار گیرند اما تشدید و مضاعف شدن آن در ایام پایداری و آلودگی هوا در کلانشهرها از جمله تهران یک ضرورت است. پایش و کنترل منابع ثابت به خصوص کارخانه های پیرامون شهرها به صورت مداوم و حتی شبانه و نظارت بر انجام معاینه فنی خودروها و جلوگیری از تردد خودروهای دودزا در محدوده شهرها، پایش کیفی سوخت توزیعی که همگی در برنامه های بالادستی تعیین شده اند باید به صورت برنامه ای سیستماتیک انجام شود.

زهره عبادتی - معاون نظارت و پایش حفاظت محیط زیست استان تهران - بر ضرورت تعامل همه جانبه دستگاه های متولی برای مقابله با آلودگی هوا تاکید می نماید و معتقد است اگر تمام دستگاه های اجرایی که در قانون هوای پاک برای آن ها تکالیفی تعیین شده به وظایف خود عمل ننمایند و با یکدیگر تعامل نداشته باشند نمی توان در اجرای قانون هوای پاک و در نتیجه کاهش آلودگی هوا پیروز عمل کرد.

او ضمن بیان اینکه پایش و برخورد با واحدهای صنعتی و خدماتی آلاینده جزو وظایف ذاتی سازمان حفاظت محیط زیست است، خاطرنشان می نماید که براساس برنامه ریزی های اجرا شده واحدهای آلاینده ای که تاثیر مستقیمی بر آلودگی هوا دارند در فصل پاییز و زمستان امسال به صورت هفتگی مورد پایش قرار می گیرند. او بعلاوه تصریح نموده که براساس پیگیری های اجرا شده از سال گذشته واحدهای صنعتی اجازه استفاده از سوخت های سنگین را ندارند و سوخت جایگزین این واحدها باید به وسیله دستگاه های متولی تامین شود. از این رو پایش و آنالیز سوخت مصرفی در نیروگاه ها، پالایشگاه ها، واحدهای سیمان و ریخته گری و... هم از ابتدای امسال به صورت روزانه و جدی تر در حال انجام است و طی فصل پاییز و زمستان هم ادامه خواهد داشت.

وسایل نقلیه ای که دودشان سلامت همه را نشانه می گیرد

در حالی منابع متحرک در آلودگی هوای کلانشهری مانند تهران نقش پررنگی دارند که قانون هوای پاک برای این دست از آلایندگی ها هم راه چارههایی را ارائه و وظایفی را به دستگاه ها از جمله ارتقای کیفیت سوخت بنزین، اسقاط خودروهای فرسوده، ارتقای استاندارد خودروهای فراوریی، الزام انجام معاینه فنی و ... را محول نموده است که بعضی از آن ها اجرا شده و بعضی دیگر همچنان در انتظار اجرایی شدن هستند.

انجام معاینه فنی از جمله مواردی است که به مرحله اجرا رسیده اما انتقاداتی به نحوه اجرا و نظارت بر آن وارد است. داریوش گل علی زاده - معاون مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست - می گوید: اگر نظارت درستی نسبت به کارکرد خودروهای در حال تردد نداشته باشیم، خودروها از استاندارد خارج می شوند و اصل قضیه به نظارت در مراکز فنی باز می شود.

هرچند انجام معاینه فنی خودروها چند سالی است که در شهر تهران الزامی شده اما این قانون با اجاره چند ساعته قطعه ای به نام کاتالیست دور زده می شود. کاتالیست قطعه ای است که دو تا چهار سال عمر می نماید و نقش موثری در کاهش آلایندگی خودروها دارد. گل علی زاده دراین باره معتقد است که اجاره کاتالیست برای دریافت معاینه فنی به طور مستقیم به استفاده نمایندگان و مالکان خودرو باز می شود و ضروری است نسبت به افرادی نظارت داشت که به صورت علنی کاتالیست را اجاره می دهند و باید برخوردهای جدی تری با این مسئله صورت گیرد.

وحید نوروزی - مشاور فراکسیون محیط زیست مجلس- هم با بیان اینکه سازمان حفاظت محیط زیست هیچ تضمینی نمی دهد که وقتی یک خودرو فراوری شد، حتما استانداردهای لازم را حفظ نموده باشد، اسم می نماید: سازمان محیط زیست هیچ ضوابطی برای این موضوع پیش بینی ننموده است و می گوید وقتی خیالمان از استانداردهای خودروی نمونه در کارخانه راحت است، مجوز شماره گذاری را صادر می کنیم.

او می افزاید: اجاره کاتالیست اولا به مسئولیت اجتماعی خودروساز باز می شود اما ما باید از خودرویی در داخل استفاده کنیم که کیفیت آن باعث حفظ آبرو و جان شهروندان شود. وقتی کاتالیست خودرو از بین برود، در بسیاری موارد قابل یافت در بازار نیست و اتفاقا این باعث خنده خودروساز است که یک شهروند دنبال کاتالیست بشود. در این میان یکسری باند و گروه خلاف به وجود آمده است و از آنجا که معاینه فنی یک آزمایشگاه ساده است، نمی تواند اجاره ای بودن کاتالیست را تشخیص دهد.

عبادتی هم به نقش منابع متحرک در آلودگی هوا اشاره می نماید و از پایش جدی تر مراکز معاینه فنی و نظارت بر عملکردشان طی امسال خبر می دهد. او البته به نقش پلیس هدایت و رانندگی در کاهش آلودگی هوا با برخورد با خودروهای دودزا و فاقد معاینه فنی در سطح شهر بعلاوه به نقش موثر شهروندان در کاهش آلودگی هوا، به وسیله انجام معاینه فنی وسایل نقلیه و کاهش استفاده از خودروهای شخصی اشاره می نماید.

در عین حال حسین شهیدزاده - مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران- با اشاره به تاثیر شرایط مالی بر توجه مردم به آلودگی هوا اظهار می نماید: وقتی که مردم درگیر تامین نیازهای ابتدایی خود باشند، به کاهش آلودگی هوا فکر نمی نمایند. در واقع اقتصاد بسیار بر آلودگی هوا تاثیرگذار است پس یکی از راه چارههای موثر بر کاهش آلودگی خودروها وموتورسیکلت ها توجه به وضع معیشتی مردم است.

او معتقد است که علاوه بر مردم، دولت و سایر متولیان قانون هوای پاک اقدامات مهمی را می توانند برای کاهش آلودگی هوای مرکز انجام دهند او به توسعه زیرساخت های لازم برای حمل و نقل عمومی به اسم یکی از راه چارههای کاهش استفاده افراد از خودروهای شخصی و به تبع آن آلودگی هوا اشاره می نماید و می گوید: کار کارشناسی برای کاهش آلودگی هوا باید در طول سال انجام و پیگیری شود تا به نتیجه برسد. نباید صبر کنیم تا هوا آلوده شود و پس از آن با حضور دستگاه های مختلف جلساتی را برگزار و چاره جویی کنیم. این کار سال ها اجرا شده اما نتیجه پایداری نداشته است و تنها تصمیم های مقطعی گرفته شده است.

فاطمه برنا - معاون مدیرکل حفاظت محیط زیست استان تهران- هم حل بیش از 60 درصد از مشکل آلودگی هوای تهران را در اجرای قانون هوای پاک و عمل دستگاه ها به وظایف قانونی خود می داند. او شانه خالی کردن دستگاه ها از وظایف خود و انداختن مسئولیت بر گردن سایر دستگاه ها را عاملی برای تداوم آلودگی هوا می داند.

برنا بر لزوم افزایش تعداد خودروهای هیبریدی و برقی تاکید می نماید. به عقیده او شرکت های خودروسازی قدم هایی در این جهت برداشته اند اما کافی نبوده است. عمده آلودگی هوای تهران ناشی از تردد خودروهای تک سرنشین است و اگر نخواهیم به سمت تامین سوخت استاندارد برای این خودروها و استفاده از خودروهای برقی حرکت کنیم، مسائل و چالش ها ادامه پیدا خواهد نمود.

او به نقش دولت در فراوری خودروهای هیبریدی اشاره می نماید: دولت باید در جهت کاهش مشکل آلودگی هوا به اسم یک معضل زیست محیطی مرکز از خودروسازان برای خودروی هیبریدی و برقی حمایت کند تا خودروساز بتواند این خودروها را با کیفیت و قیمت مناسب فراوری کند و در اختیار مردم قرار دهد.

به گزارش خبرنگاران، اجرای قانون هوای پاک چهار سال است که مورد تاکید جدی کارشناسان است اما انگار گوش بعضی دستگاه ها بدهکار نیست. نباید فراموش کنیم که اجرا نکردن قانون هوای پاک به منزله ترک فعل است و انتظار می رود دستگاه قضا با نهادهایی که از زیر بار مسئولیت خود؛ آن هم مسئولیت کاهش آلودگی هوا که به سلامت و جان شهروندان گره خورده است، شانه خالی می نمایند، برخوردی جدی کند بعلاوه سازمان حفاظت محیط زیست ناظر بر اجرای قانون هوای پاک است و براساس ماده 27 آیین نامه اجرایی این قانون موظف است گزارش نحوه اجرا و عملکرد این آیین­ نامه را در مقاطع زمانی شش ماهه به دفتر هیأت دولت ارائه کند اما در حال حاضر با گذشت بیش از چهار سال از تصویب این قانون شهروندان بعضی کلانشهرها فصل پاییز را با هوایی آلوده شروع نموده اند که نشان می دهد عملکرد سازمان حفاظت محیط زیست در زمینه نظارت بر اجرای قانون هوای پاک ناکافی بوده است؛ سازمانی که با شروع به کار دولت سیزدهم همچنان در انتظار سکان دار نو است.

انتهای پیغام