نقش تحولی استارت آپ ها در صنعت نشر را دریابیم - مجله پزشکی

سعدآبادی که عضو افتخاری مرکز نوآوری اجتماعی استنفورد، پژوهشگر نوآوری اجتماعی در پژوهشکده مطالعات بنیادین علم و فناوری دانشگاه شهید بهشتی هم است، در ایبنا از شکل گیری رویداد تخصصی کتاب و کودک که با هدف افزایش سرانه مطالعه گروه سنی کودک در ایران تدوین شده، گفت. او یکی از دلایل بی توجهی به استارت آپ ها به نام را غفلت از ظرفیت های درآمد زایی و بازار این حوزه ارزیابی می کند و تاکید دارد استارت آپ ها از ظرفیت بالایی برای ایجاد تحول در صنعت نشر برخوردارند.

نخستین رویداد تخصصی کتاب و کودک در مرکز نوآوری علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی برچه اساس شکل گرفت؟

ایده اصلی، از نتایج یک خاتمه نامه مقطع کارشناسی ارشد شکل گرفت؛ براساس این پژوهش علمی، با جامعه آماری 350 نفری تعیین شد، سرانه مطالعه کودک در ایران، حدود 30 ثانیه است. در حالی که این اندازه مطالعه کودک یا برای کودک، در تایلند حداقل 50 و در ترکیه حداقل 20 برابر ایران به ثبت رسیده است. بنابراین با هدف افزایش سرانه کتابخوانی کودک ایرانی، البته با تاکید بر رویکردی نو، فراخوان ارائه ایده های استارت آپی در قالب رویداد تخصصی کتاب و کودک منتشر و 78 طرح نوآورانه دریافت شد. ایده ها، براساس معیار هایی مانند موضوع، مهارت و توانایی اعضای تیم برای عملیاتی کردن ایده، قابلیت ایده برای جذب سرمایه بررسی شدند. در نهایت 24 تیم برای راهیابی به مرحله شتابدهی انتخاب و در این مرحله 14 تیم برای ورود به مرحله سوم برگزیده شدند و در نهایت 6 تیم به مرحله نهایی رسیدند.

یکی از معیار های مهم در بررسی طرح های استارت آپی، ظرفیت طرح پیشنهادی برای حل مساله است؛ به عبارت دیگر ایده باید، توانایی حل مساله مبتلابه یک جامعه بزرگ را داشته باشد یا خسارت های سنگین ناشی مساله که لزوما در حد وسیع گریبان گیر نیست را از بین ببرد. به طور خلاصه، ایده نوآورانه استارت آپ ها، کدام مشکل پُر اهمیت را حل می کند؟

شاخص های بررسی طرح های نوآورانه که اشاره کردید، به معنای ضرورت اشراف طراحان ایده های استارت آپی به حوزه نشر است. برای تحقق هدف رویداد تخصصی کتاب و کودک، صاحبان ایده چقدر به حوزه نشر و چالش های کتاب کودک و مساله کتاب خوانی این گروه سنی اشراف دارند؟

اشراف به مساله برای به نتیجه رسیدن اهداف، نکته بسیار مهمی است؛ بنابراین علاوه بر انتشار فراخوان عام، برای جلب مشارکت مادی و معنوی نهاد های فعال در عرصه کتاب کودک، از جمله کانون پرورش فکری بچه ها و نوجوانان، برخی ناشران خصوصی و حتی صدا وسیما، دانشکده علوم تربیتی و دانشکده ادبیات دانشگاه شهید بهشتی فراخوان منتشر کردیم. نهاد های دخیل در حوزه کتاب کودک، بیش از کمک های مادی، با ارائه مسائل خود از رویداد تخصصی کتاب و کودک حمایت معنوی کردند. این نوع کمک خواهی در دنیای استار ت آپ ها به معنای شناسایی مساله، دسته بندی آن ها و در نهایت تعریف راه چاره ازسوی ایده پردازان است. این فرآیند براساس اهداف رویداد تخصصی کتاب و کودک در تعامل با کانون پرورش فکری بچه ها و نوجوانان طی شد؛ بنابراین برخی ایده ها براساس حل مسائل واقعی سازمان ها شکل گرفت.

درباره شناسایی و دسته بندی مسائل بیشتر توضیح دهید.

به ط ور کلی، در حوزه کتاب کودک، دو مشکل شامل محتوا و تجاری سازی به معنای صرف هزینه مادی و یا معنوی وجود دارد. مشکل نخست، دارای دو زیر مجموعه فرم و متن و مشکل دوم هم شامل فرم و نوآوری است. برای حل مشکل محتوا دو راه چاره وجود دارد؛ یکی از راه ها تولید محتوای تازه براساس ذائقه کودک امروزی و دیگری، ضرورت تغییراتی در قصه های قدیمی مثل کدو قلقله زن است. براساس همین ضرورت ها، یکی از استارت آپ ها، دستگاه نمایش تصاویر داستان های الکترونیکی از گوشی همراه طراحی کرده است. این گجت به پشت تلفن همراه نصب و هنگام مطالعه قصه، علاوه بر روایت صوتی، تصاویر آن روی دیوار نمایش داده می شود. در مرحله تجاری سازی تلاش می شود، بهترین راه های عرضه کالا های خلق شده شناسایی شود. به نام مثال طراحی نرم افزار جستجوی مرتبط با موضوع کتاب کودک و یا خواندن برای کودک براساس هوش مصنوعی، از دیگر ایده های رویداد تخصصی کتاب و کودک است؛ به عبارت دیگر این نرم افزار، از بین بیشتر ین جستجو ها در فضای مجازی، محتوا های مرتبط با مطالعه و خواندن برای کودک را برای خانواد ه ها ارسال می کند. ایده دیگر استارت آپی رویداد تخصصی کتاب و کودک تولید یا خلق مشارکتی کتاب براساس کنار هم قرار دادن امکانات اقتصادی و مهارت ها است.

با توجه به ایده هایی که مطرح کردید، ایده های استارت آپی در حوزه کتاب، چطور بر افزایش سرانه مطالعه تاثیر گذارند؟ و آیا ظرفیت تسریع اثر بخشی برنامه های ترویج کتابخوانی که از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به نام نهاد متولی درامر کتاب را دارند؟

یادآوری می کنم، فلسفه وجود استارت آپ ها، حداکثر کردن سرمایه است؛ البته این موضوع موجب جبهه گیری برخی صاحب نظران علوم انسانی می شود چراکه تاکید دارند، از بسکمک حوزه های علوم انسانی، نمی توان درآمد زایی کرد؛ در حالی که عکس این دیدگاه در نتیجه ورود استارت آپ ها به حوزه علوم انسانی وجود دارد. فعالان استارت آپ ها با توجه به اینکه بعد از ورود به هر عرصه، مجبور به خلق ثروت هستند، تلاش می کنند به اصطلاح بازی را طوری بچینند که فعالیتشان، دنباله دار، پایدار و اثر بخش باشد.

می دانیم برنامه و رویداد های کوچک بزرگ دولتی در حوزه کتاب و کتاب خوانی با هدف تقویت بازار کتاب و در نهایت افزایش سرانه مطالعه، سال هاست که در سراسر کشور برگزار می شود. آیا می توان برای استارت آپ ها در ایجاد انگیزه، ذوق و توجه به کتاب نقشی قائل شد و به نام یک ماموریت برای فعالان این عرصه تعریف کرد و امید وار بود با ایده های نو استارت آپ ها، اندازه توجه به کتابخوانی و در نهایت سرانه مطالعه افزایش پیدا کند؟

باید توجه داشته باشیم، هدف طراحان ایده های نو که پیش تر چند نمونه از آن ها را مثال زدم، درآمد زایی است نه ایجاد ذوق برای کتابخوانی؛ با این وجود بعد از به نتیجه رسیدن ایده ها، تشویق به کتابخوانی هم شکل می گیرد، چراکه یکی از جهت های تجاری سازی و خلق بازار، ایجاد ذوق در مشتری بالقوه است؛ به عبارت دیگر تشویق به خرید، ترویج و فرهنگ سازی، در ذات تجاری سازی محصول وجود دارد.

اگر با ارفاق از حرفه نشر در ایران، به نام صنعت نشر یاد کنیم بلافاصله باید بگوییم صنعتی که مدرن نشده و سنتی به جای مانده است. مقاومت قابل توجه بسکمک از فعالان این عرصه در بهره مندی از ابزار های نوین، حتی رایانه یا استفاده نکردن از ظرفیت های فضای مجازی، مصادیقی روشن از سنتی ماندن این صنعت در ایران است. سنتی ماندن صنعت نشر در ایران، گویا در تعریف فعالان این حوزه از نشر کتاب، ریشه دارد. مقدس و فرهنگی دانستن حرفه نشر که به معنای پرهیز از نگاه درآمدزایی است، مانع از رشد و حرفه ای شدن صنعت نشر ایران شده است. استارت آپ ها در تغییر این نگاه موثر هستند؟

در ایران از ظرفیت های درآمد زایی نشر کتاب غافلیم، در حالی که بنگاه های بین المللی نشر با فناوری های نوین و اجرای ایده های مجذوب کننده، به شدت رشد کرده اند؛ به نام مثال دانشجویان با توجه به فناوری های نوین تولید کتاب های درسی، قادرند با مولف کتاب که به نام مثال استاد تمام دانشگاه هاروارد است، در تعامل باشند. همان طور که گفتم، در ایران از ظرفیت های درآمد زایی نشر کتاب غافلیم، چراکه بازار آن را درک نمی کنیم.

استارت آپ ها از ظرفیت بالایی برای ایجاد تحول در صنعت نشر برخوردارند؛ چراکه این نقش پیش تر در حوزه صنعت نفت و یا فولاد و حتی صنایع نرم به نتیجه رسیده است. ایده های استار ت آپی با ویژگی هایی مانند جوانی، پرشوری، پایداری و اقتصادی، مشابه رودخانه خروشان عمل می کند؛ بنابراین با ورودشان به عرصه نشر با توجه به اینکه هدفشان درآمدزایی است، توانایی ایجاد تغییر و تحولات بسکمک دارند؛ به ویژه اینکه در این عرصه شکاف های قابل توجهی وجود دارد.

برای ایجاد پیوند بین فعالان عرصه نشر و استارت آپ ها چه نقشی برای دولت قائل هستید؟

دولت را فقط و فقط، یک سیاستگذار می دانم.