واکسن های مدرنا و آکسفورد چگونه کار می نماید؟ - مجله پزشکی

در روز های گذشته واکسن کووید 19 شرکت مُدرنا عملکرد موفقیت آمیزی را از خود نشان داده که پس از تزریق در بدن بزرگسالان پاسخ ایمنی قوی ایجاد نموده و هیچ گونه عارضه جانبی جدی نداشته است.

این واکسن که mRNA-1273 نام دارد توسط شرکت مُدرنا با یاری موسسه ملی بهداشت دولت ایالات متحده در حال فراوری است. ضمن آنکه پیش از نیز واکسن دانشگاه آکسفورد نیز مراحل موفقی را تجربه نموده بود.

دکتر سارا پیت عضو موسسه علوم زیست پزشکی دانشگاه برایتون در مصاحبه با ایسنا درباره نحوه چگونگی کار کرد واکسن کووید 19 گفت: در حال حاضر در سطح دنیا تعداد کمی واکسن کرونا در دست فراوری است که به نظر می رسد دو مورد از این واکسن ها در فرآیند امیدبخش فراوری و پیشرفت قرار دارند که یکی از این واکسن ها توسط کمپانی بیوتکنولوژی مدرنا آمریکا و دیگری واکسن تایید شده توسط دانشگاه آکسفورد با همکاری کمپانی آسترازنس است.

وی ادامه داد: در هر دو مورد، تیم های تحقیقاتی براساس تجربیات گذشته خود در فراوری واکسن، مدل های موجود را متناسب با احتیاج های خاص ساخت واکسن کووید 19 تطبیق داده اند که این امر منجر به تهیه دو واکسن با استفاده از رویکرد های مختلف شده است.

پیت با بیان اینکه روش های متقابل و تعامل بدن با ویروس کرونا به صورت کامل شناخته نشده است، اما یک قسمت خاصی از ویروس وجود دارد که ما فکر می کنیم پاسخ ایمنی محافظتی را ایجاد می نماید (پروتئین های گل میخیی یا میخکوب نماینده که به سطح ویروس می چسبند) اظهار کرد:

هدف دانشمندان در فراوری واکسن این است که روشی را پیدا نمایند که در آن بتوانند این پروتئین ها را به صورت ایمن در درون بدن به فرمی که سیستم ایمنی بدن را تحریک کند، فراوری نمایند.

این مدرس میکروبیولوژی و علوم زیست پزشکی دانشگاه برایتون در پاسخ به این سوال که پروتئین های گل میخ چگونه کار می نمایند گفت: پروتئین گل میخ در واقع همان آنتی ژن یا پادگنی است که ما می خواهیم به بدن بشناسانیم تا با تحریک دستگاه ایمنی، آنتی بادی ها یا پادتن هایی بر ضد آن فراوری کند.

سپس هنگامی که ویروس واقعی وارد بدن گردد، دستگاه ایمنی آماده و مسلح برای حمله به آن است که هر دو تیم های آکسفورد و مدرنا قرار است با استفاده از تکه ای از ماده ژنتیکی ویروس این کار انجام گردد.

عضو موسسه علوم زیست پزشکی دانشگاه برایتون با اشاره به اینکه ویروس ها با آلوده سازی سلول ها فراوری مثل می نمایند اضافه کرد: ویروس ها هنگامی که داخل سلول قرار می گیرند، مواد ژنتیکی از خود نشان می دهند که مانند مجموعه ای از دستورالعمل ها برای تهیه کپی از ویروس هستند.

پیت به نحوه عملکرد واکسن های مدرنا و آکسفورد اشاره نمود و گفت: در واکسن مدرنا، نقشه اولیه این است که پروتئین گل میخ در چیزی به نام پیغام رسان (RNA (mRNA قرار گیرد.

این پیغام رسان، مولکولی است که سلول از آن برای ارائه دستورالعمل در هنگام ساخت پروتئین استفاده می نماید. ایده این است که سلول های انسانی را فریب داده و از این mRNA های اصلاح شده استفاده نمایند بنابراین آن ها پروتئین های گل میخ را درست مثل مواد برای اهداف خود می سازند.

وی ادامه داد: در واکسن آکسفورد، کد پروتئین گل میخ در اطلاعات ژنتیکی ویروسی کاملا متفاوت قرار می گیرد که برای انسان بی ضرر است. هنگامی که این ویروس تغییر یافته یا نوترکیب (که CHAdOx 1 نامیده می گردد) سلول های انسان را آلوده می نماید، سلول ماده ژنتیکی آن را می خواند و در نهایت پروتئین گل میخ ویروس کرونا را فراوری می نماید.

این عضو موسسه علوم زیست پزشکی دانشگاه برایتون با تاکید بر اینکه در هر دو مورد، مطالعات مقدماتی نشان می دهد که پروتیئن های گل میخ فراوری می گردد و با استفاده از آنتی بادی ها و سلول ایمنی به نام سلول T، سیستم پاسخ ایمنی بدن را تحریک می نمایند اظهار کرد:

امید است که این ترکیب، ویروس کرونا را با استفاده از پروتئین های گل میخ برای اتصال به سلول ها و ورود آن ها متوقف کند که هر دو واکسن در حال آزمایش هستند تا این اتفاق را تایید نمایند.

وی در پاسخ به این سوال که کدامیک از این روش بهتر است؟ گفت: هر دو روش از نظر تئوری خوب به نظر می رسند، اما در عمل استفاده از کد ژنتیکی ویروسی روش بسیار جدیدی در ساخت واکسن است. شکل اصلی واکسن آنفلوآنزا که در دهه 1960 فراوری شده و هنوز هم به صورت گسترده استفاده می گردد این است که واکسن کل بدن انسان را از ویروس نجات می دهد و اجازه نمی دهد ویروس در سلول های انسانی رشد کند و بدن می تواند آن را تشخیص داده و به آن پاسخ دهد.

پیت با بیان اینکه قدیمی ترین روش برای توسعه واکسن های آنفلوآنزا، رشد ویروس ها در تخم مرغ است که زمان بر است داد: از آنجایی که ما به طور قطع نمی دانیم که باید بر روی کدام قسمت از SARS-CoV-2 تمرکز کنیم، پس شاید باید از کل ویروس مرده استفاده کنیم و به بدن اجازه دهیم که مطابق نظر خود واکنش نشان دهد.

وی با تاکید بر اینکه مشکل اصلی این رویکرد زمان است اضافه کرد: شش ماه طول می کشد تا یک دسته واکسن آنفلوآنزا تهیه گردد، زیرا ویروس باید در آزمایشگاه رشد نموده و سپس به طور کامل درمان گردد تا مطمئن شویم که آن را کاملا کشته و ایمنی برای تزریق به طور کامل صورت گیرد.

این مدرس میکروبیولوژی و علوم زیست پزشکی دانشگاه برایتون با بیان اینکه نمی توانیم برای ایجاد واکسن کووید 19 تا این مدت طولانی صبر کنیم اضافه کرد: با این حال شرکت اروپایی Valneva با استفاده از این رویکرد به دنبال تهیه واکسن کووید 19 است که ممکن است در نهایت بهترین نوع واکسن باشد، اما قطعا تا اواسط سال 2021 آماده نخواهد شد.

وی درباره بهتر بودن نوترکیب یا mRNA هم به ایسنا گفت: در حالی که تعدادی از واکسن های mRNA در برابر سرطان و بعضی بیماری های عفونی فراوری شده است، اما تا به امروز هیچ کدام در حال استفاده معمول نیستند. بعضی از واکسن های نوترکیب در بازار وجود دارد که دارای تکنولوژی های کمی پیشرفته تر هستند، اما تا به امروز هیچ نشانه واقعی وجود ندارد که بخواهد عنوان کند کدام رویکرد بهتر از دیگری است.

پیت اضافه کرد: به هر حال این احتمالا یک ایده خوب است که سعی کنیم بیش از یک نوع واکسن را ایجاد کنیم، زیرا ممکن است هر کدام از آن ها برای یک گروه خاص مانند افراد مسن یا بچه ها بهتر کار کند، زیرا آن ها سیستم های ایمنی کمی متفاوت از یکدیگر را دارند ضمن آنکه تاکید داریم ما باید به همه در دنیا توجه داشته باشیم؛ بنابراین احتیاج به واکسن های زیادی داریم و قطعا داشتن چند گزینه می تواند به ما یاری کند تا در اسرع وقت، سطح حفاظت از همه افراد در هر کشوری را بالا ببریم.