گونه ای نو از دایناسورهای تریزینوسور 90 میلیون ساله با ویژگی عجیبی که دانشمندان را شگفت زده کرد
به گزارش مجله پزشکی، در قلب بیابان گُبی و در میان لایه های فسیل خیز سازند بایان شیری (Bayanshiree Formation)، استخوانی بیرون زده بود که آینده پژوهش های دیرینه شناسی را تکان داد. کارگران در سال 2012 هنگام حفاری خط لوله ای در مغولستان به چنگال عظیمی برخورد کردند که بعدتر معین شد متعلق به گونه ای ناشناخته از تریزینوسورها (Therizinosaurs) است. فسیل به مؤسسه دیرینه شناسی مغولستان سپرده شد و سال بعد، وقتی به دست دکتر یوشیتسوگو کوبایاشی (Dr. Yoshitsugu Kobayashi) از دانشگاه هوکایدو رسید، لحظه ای شگفت انگیز رقم خورد. دکتر کوبایاشی با نگاه اول فهمید که با دستان یک تریزینوسور سروکار دارد، اما چیزی در نگاه او را میخکوب کرد: فقط دو انگشت به جای سه انگشت همیشگی. او بارها به فسیل نگاه کرد، انگار که بخواهد واقعیت را انکار کند، اما حقیقت ساده بود و در عین حال بی سابقه. این دایناسور، با نام دوانیکوس تسوگتباتاری (Duonychus tsogtbaatari)، گویی راه تکاملی متفاوتی پیموده بود.
پنجه ای واقعی، نه فقط استخوان
آنچه این فسیل را از دیگر نمونه های مشابه متمایز می کرد، تنها تعداد انگشتان نبود؛ بلکه پوشش شاخی یا کراتینی (Keratinous Sheath) پنجه نیز سالم به جای مانده بود. در بیشتر موارد، این لایه که مشابه ناخن انسان است، مدت ها پیش از فرآیند فُسیل شدن می پوسد و تنها استخوان داخل آن به جا می ماند. اما در این مورد، پژوهشگران با چنگالی روبرو شدند که ظاهر زنده خود را حفظ نموده بود. پروفسور دارلا زلنیتسکی (Prof. Darla Zelenitsky) از دانشگاه کلگری با تماشا این پنجه، شگفت زده اعتراف کرد: هیچ وقت پنجه ای با این مقدار از سلامت ندیده بودم؛ واقعا بزرگ، تیز و خشن بود. این کشف، فرصتی نادر برای آنالیز ساختار دقیق چنگال در زمان حیات دایناسورها فراهم کرد. پژوهشگران حالا می توانند نه تنها شکل، بلکه کاربرد واقعی این ابزار گیرا را هم درک نمایند. دانشی که تا همین چند سال پیش تنها در حد فرضیه به جای مانده بود، اکنون رنگ واقعیت گرفته است. آنچه زمانی صرفاً استخوانی مرده تلقی می شد، حالا دروازه ای است به زندگی میلیون ها سال پیش.
دوانیکوس؛ دایناسوری گیاه خوار با پنجه های هولناک
با تماشا پنجه های غول آسا و مرگبار Duonychus ممکن است نخست به فکر تان برسد که این جانور یک شکارچی بی رحم بوده است. اما واقعیت برخلاف این تصور خشن است؛ این دایناسور بیشتر به یک چنگال سالاد هوشمند شباهت داشت تا یک درنده خون ریز. بسیاری از گونه های تریزینوسور، از جمله دوانیکوس، برای گرفتن و کشیدن شاخه های گیاهان به سوی دهان شان از این پنجه ها استفاده می کردند. دست ها به رغم داشتن تنها دو انگشت، ساختاری مناسب برای گرفتن و کشیدن گیاهان داشتند. پژوهشگران معتقدند همین تفاوت باعث شده دوانیکوس نسبت به دیگر هم نوعان خود، رفتاری متفاوت در تغذیه داشته باشد. شاید او در یک مسیر تکاملی خاص، به خوردن گیاهانی ویژه گرایش یافته بود که احتیاج به انگشت سوم را از بین برد. از نظر عملکردی، این ساختار نه یک نقص، بلکه نوعی تخصص یافتگی به شمار میرود. انگشت سوم که در سایر تریزینوسورها کاربرد داشته، در اینجا جای خود را به توانایی بیشتر در چنگ زدن دقیق تر داده است. به نظر می رسد این گونه نوظهور، طراحی اختصاصی تری برای زندگی در محیط خود داشته است.
از استخوان تا رفتار: رمزگشایی از الگوهای زیستی یک دایناسور
پس از آنالیز دقیق مفاصل آرنج، مچ و انگشتان دوانیکوس، پژوهشگران به نکات کلیدی تازه ای دست یافتند. مفاصل این دایناسور به طرزی غیرمعمول سفت و کم تحرک بودند، که نشان می دهد دوانیکوس از دستانش همچون سایر دایناسورهای شکارچی استفاده نمی کرد. دکتر کوبایاشی شرح می دهد که این خشکی مفاصل، برخلاف انتظار، نه یک مشکل بلکه نوعی سازگاری بوده است. بازوی این جانور طوری طراحی شده بود که بتواند شاخه های گیاهان را پایین بکشد و به سمت دهان راهنمایی کند. نقش مهمی هم در این تحلیل، حفظ شدن همان پوشش شاخی پنجه داشت. این عنصر به پژوهشگران یاری کرد تا عملکرد واقعی اندام را فراتر از حدس و گمان درک نمایند. برای نخستین بار، رفتار زیستی یک دایناسور به وسیله ساختار فسیل شده اش بازسازی شد. آنچه در ابتدا یک ناهنجاری تلقی می شد، حالا به عنوان یک رجحان تکاملی مورد توجه قرار گرفته است. پژوهش تازه به نوعی یک نگاه نادر به زندگی واقعی 90 میلیون سال پیش است.
دوانیکوس؛ ورودی تازه به دنیا فراموش شده دایناسورها
دوانیکوس تنها یک نام تازه در لیست دایناسورها نیست؛ بلکه پنجره ای نو به دنیا فراموش شده آن ها گشوده است. گونه ای که با از دست دادن یک انگشت، کارایی بهتری یافته و به جای محدودیت، توانایی تازه ای کسب نموده است. از نگاه دانشمندان، این تفاوت رفتاری و ساختاری تنها یک جهش ساده نیست، بلکه نشانگر مسیر پیچیده تکامل و انتخاب طبیعی ست. فسیل های یافت شده در همان منطقه، تأیید می نمایند که این ویژگی خاص، اتفاقی نادر یا منحصر به یک فرد نبوده، بلکه ویژگی پایدار این گونه بوده است. این دایناسور در میان گیاهان منطقه گُبی زندگی می نموده و احتمالاً گونه های خاصی را هدف تغذیه قرار می داده است. ساختار دستان او، گویای این است که سازگاری با محیط تا چه مقدار می تواند فرم بدنی را تغییر دهد. پژوهش روی دوانیکوس، درهای تازه ای به سوی درک رفتارهای تغذیه ای دایناسورها باز نموده است. بسیاری از مفاهیمی که پیش تر درباره کارکرد اندام دایناسورها تصور می شد، با این کشف به چالش کشیده شده اند. اکنون می توان از استخوان ها، زندگی را بیرون کشید.
منبع: یک پزشک