چه عواملی باعث بیماری جنون گاوی می شوند؟ - مجله پزشکی

نویسنده: حمید وثیق زاده انصاری

منبع: راسخون

بیماری جنون گاوی، یک عارضه تهدید آمیز و نیرنگ بازی است که مخرب اعصاب بوده و می تواند پیدایش و ظهور آن از یک تا هشت سال به طول انجامد. چه چیزی باعث بیماری جنون گاوی می شود؟ مطلب زیر را بخوانید تا به آن پی ببرید.

بیماری جنون گاوی اصطلاحی غیر تخصصی برای بیماری انسفالوپاتی اسفنجی شکل گاوی است. این بیماری مخرب اعصاب بوده که مغز و نخاع را تحت تأثیر قرار می دهد و منجر به تشکیل حفره هایی اسفنجی شکل در مغز و بافت نخاع می شود. این عارضه در طول زمان پیشرفت نموده و به انحطاط عصبی انجامیده و در نهایت، مرگ موجود مبتلا را به همراه دارد. علائم بیماری جنون گاوی از این طریق آشکار می شود که موجود آلوده دچار مشکل در ایستادن، حرکت کردن و یا حفظ تعادل می شود. این بیماری دارای دوره کمون بسیار طولانی است و علائم اولیه می توانند در هر آیتم بین دو و نیم تا هشت سال طول بکشند تا ظاهر گردند و تشخیص زود هنگام آن تقریباً غیر ممکن است.

بعلاوه، مکانیسم رشد و پیشرفت این بیماری به گونه ای است که سیستم ایمنی بدن موجود مبتلا فریب خورده و آغاز به نادیده گرفتن رشد و توسعه عامل بیماری زا در داخل بدن می نماید. بنابراین، چه چیزی باعث بیماری جنون گاوی می شود و چرا تشخیص این عارضه بلافاصله بعد از ورد عفونت به بدن سوژه بسیار سخت می باشد؟ در بخش های بعدی کوشش می شود به هر دو جنبه این سؤال پاسخ داده شود.

علل بیماری جنون گاوی

در حالی که بیماری جنون گاوی به گاو سالم و انسان به وسیله مصرف گوشت آلوده گاو مبتلا که از این عارضه فوت نموده منتقل می شود، خود بیماری به علت شیطنت بیولوژیکی یک پروتئین شیاد بنام پریون ایجاد می شود. پریون پروتئینی است که به اشتباه تاخورده است. منظور از تاخوردگی نادرست این است که تاخوردگی هایی که پروتئین به خود می گیرد برای ظرفیتهای عملکردی آنها زیان بخش است. پروتئین هایی که به طور غیر صحیح تاخورده اند، با تعدادی از بیماری های عصبی مانند بیماری آلزایمر، بیماری پارکینسون، بیماری هانتینگتون (Huntingtons disease)، کاردیومیوپاتی آمیلوئید (amyloid cardiomyopathy)، پلی نوروپاتی (polyneuropathy)، بیماری جنون گاوی، و غیره همراه است.

هنگامی که یک پریون یا پروتئینی که به اشتباه تاخورده است به یک میزبان سالم از یک مورد آلوده منتقل می شود، این پریون بر پروتئینهای اطراف خود که به درستی تاخورده اند تأثیر گذاشته و موجب می شود آنها خود را به اشتباه تا بزنند. از آنجا که این پریون ها پروتئین هستند و اسیدهای نوکلئیکی ندارند که متشکل از پاتوژن های (بیماری زا) متداول مانند باکتری ها و ویروس باشند، سیستم ایمنی بدن آنها را به اسم تهدیدی برای بدن در نظر نمی گیرد و به سادگی توجه خود را از این پدیده دور نگه می دارد، پدیده ای که در آن هر پریون تبدیل شده، پروتئینهایی دیگر را که به درستی تاخورده اند را به پریون ها تبدیل می نماید و زنجیره ای شوم که به وسیله تک پریونی که به میزبان سالم منتقل شده بود، به وجود می آید.

تأمل و تعمق در خصوص مکانیسمهای رشد و پیشرفت بیماری

در حال حاضر، هنوز هم بحث های بسیاری بر سر اینکه چگونه این پریونها در وهله اول به وجود می آیند، مطرح است. بعضی بر این عقیده اند که یک جهش در ژنی که ساختار طبیعی و تاخوردگی پروتئین را کنترل می نماید، مقصر شناخته شده است، در حالی که بعضی دیگر معتقدند که عدم تعادل فلزات مغذی در مغز که ناشی از عدم توانایی مغز برای ایجاد ثبات در محیط تغذیه داخلی خود است، علت شکل گیری پریون ها می باشد. باز هم عده ای معتقدند، یک نوع ویروس کُند (slow virus) در این سیستم، در تاخوردگی های پروتئین سالم مداخله نموده و آنها را به پریون تبدیل می نماید. با این حال، با توجه به عدم وجود پاسخ سیستم ایمنی به پریون، احتمال می رود اساس نظریه های ویروسی و تعادل عصبی، تا حدودی متزلزل گردند. بعلاوه، این حقیقت که پریون ها، پروتئین های دیگر داخل بدن میزبان را تبدیل می نمایند، در نتیجه، از جهاتی نسبت به فراوری مثل و یا توسعه آنها، تردیدهای جدی بر عدم وجود عوامل بیماری زای متداول را افزایش می دهد به این علت که تنها سلولها یا ذرات بیولوژیکی قادر به کپی و یا فراوری مثل هستند که حاوی اسید نوکلئیک باشند، که این عامل در پروتئینها و پریونها وجود ندارد.

اگر چه در درجه اول بیماری که بر گاو تأثیر می گذارد، معروف به بیماری جنون گاوی است که به انسانها، در نتیجه مصرف گوشت حیوان آلوده ای که از این بیماری مرده، منتقل شده است. اگر چه قوی ترین احتمال وجود عفونت زمانی است که قسمت های عفونی ـ بافتهای عصبی مغز و نخاع ـ مورد مصرف قرار بگیرند، عفونت می تواند زمانی که هر قسمت دیگر بدن آلوده حیوان یا هر گونه مایعی از حیوان، به وسیله انسان بی خبر مصرف شود، هم منتقل شود.

سئوال دیگری که مطرح می شود این است ـ چگونه گاو، که در درجه اول گیاهخوار است، به بیماری جنون گاوی مبتلا می شود؟ خوب، اگر چه گاو به شدت گیاهخوار است، اخیراً، مکمل های غذایی و پروتئین در قالب پودر گوشت و استخوان، که اغلب حاوی بقایای حیوانات فرستاده شده به کشتارگاه می باشند، به گاوها خورانده می شود که این امر باعث شده گاو های سالم همچون بسیاری از آن حیوانات ذبح شده ای که به بیماری جنون گاوی مبتلا بودند، آلوده شوند. در بیشتر کشورهای اروپایی وعده های گوشت و استخوان نسبت به پروتئین موجود در سویا جایگزین ارزانتری است، زیرا در این کشورها سویا به اندازه فراوان رشد نمی نماید، بنابراین وعده های گوشتی و استخوانی نسبت به مکمل های پروتئینی گیاهی ترجیح داده می شوند.

/ج

منبع: راسخون